Als ouders kun je je relatie te beëindigen. Maar wanneer er kinderen bij de scheiding zijn betrokken dan maak je je verantwoordelijkheid voor het welzijn van je kinderen nog groter dan die al was tijdens het samenzijn.
De ontwikkeling van een kleuter
De peuter wordt kleuter, wordt groter en sterker en heeft een steeds beter ontwikkelde fijne motoriek. Een potlood vasthouden en er mee tekenen en kleuren is geen probleem. Eigen veters leren strikken, eigen naam en kleine opsomming van wat een kleuter allemaal al kan. Een kleuter leert praten en langere zinnen maken. Hij is nog niet egocentrisch, maar kan wel met andere kinderen spelen en delen. Het oplossen van een meningsverschil tijdens het spel is niet te veel gevraagd. Er ontstaat gevoelens voor wat mag en niet mag, het begin van een geweten wordt krachtige.
Gedrag kleuter tijdens scheiding
Een kleuter stelt veel vragen. Eerst hebben de vragen betrekking (wat is dit, wie is dat, wanneer gaan we naar huis?). Later volgt de interesse voor gebeurtenissen en redeneringen. Een kleuter vindt het fantastisch deze antwoordende vragen te stellen. Het beantwoorden van de vragen is leerzaam en je kleuter voelt zo dat je hem belangrijk vindt.
Zo lijkt een kleuter al snel op een kleine volwassene, maar op emotioneel gebied is hij daar nog ver van verwijderd. Voor zijn zelfbeeld is hij nog afhankelijk van de wijze waarop hij tegemoet wordt door zijn ouders (en andere). Een kleuter ontleent zijn eigenwaarde aan de wijze waarop je met hem omgaat. Dus ben je vooral blij en trots richting je kleuter, dan zal je moeite waard vinden.
De emoties van een kleuter kunnen al zo sterk ontwikkeld zijn dat de situatie van de scheiding wegfantaseert. De kleuter heeft zo een schild om zich te beschermen tegen de pijn; Papa en mama komen vast weer bij elkaar als ik heel erg lief ben; papa is op reis naar een ver land, maar als hij weer terugkomt, gaat hij weer bij mama wonen. Een verzonnen wereld beschermt tegen de echte wereld.
Angst
Een kleuter heeft een sterke band met beide ouders. Wanneer een ouder plotsklaps voor een (groot) deel uit zijn leven is verdwenen, snapt een kleuter dat niet. Onzekerheid is de basis voor angst. Een kleuter die zich nog zo één voelt met zijn ouders snapt niet dat wanneer zijn ouders niet meer van elkaar houden, ze nog wel van hem houden. Als de ene ouder vertrekt, waarom zal dan straks de andere ook niet vetrekken? Komen opa en oma nog wel op bezoek en blijf ik wel in hetzelfde huis, dezelfde school, dezelfde vriendjes? De kleuter die toch al zo goed was in vragen stellen wil en moet nu veel antwoorden krijgen.
Boosheid
Angst en boosheid gaan hand in hand. Boosheid werkt als een goede uitlaatklep voor alle gevoelens die er zijn. Verdriet, angst en boosheid verdringen zich in het hoofd van je kleuter. Boosheid is een emotie die vaak de boventoon voert. Boos zijn geeft nog een beetje gevoel van controle. Het is een emotie die je op iets kan richten. Met een angstgevoel is dat veel moeilijker. Bij een kleuter is de boosheid vaak gericht op zijn ouders. Hoe kunnen die het hem aandoen? Soms is iemand anders het slachtoffer van de boosheid. In plaats daarvan zijn vriendjes, broertjes of de onderwijzer het slachtoffer. Bedenk dat wanneer je kleuter boos is, dat hij dan boos is op jou. Geef je kleuter ruimte om zijn boosheid op jou te uiten. Wanneer de boosheid leidt tot gemeen gedrag, bijvoorbeeld naar zijn vriendjes, dan moet dat duidelijk worden afgekeurd.
Schuld
De egocentrische dat een kleuter nog heeft, kan ertoe leiden dat je kind denkt dat hij de oorzaak is van de scheiding In plaats van de blije trotse kleuter kan dit ertoe leiden dat je kind zich mislukt voelt. Als ouder dien je erg attent te zijn op gedragsverandering van je kind. Wanneer een kind zich de hele dag verontschuldigd voor niets of juist de hele dag heel lief en hulpvaardig is, kan dit erop duiden dat je kind zich schuldig voelt.
Terugval
Je kind kan terugvallen in baby-peuter gedrag. Bedplassen en bijvoorbeeld duimzuigen zijn uitingen van emotionele stress. Je kind verlangt terug naar de tijd dat het nog goed was. Beantwoord de aandacht die hij vraagt door die aandacht te geven. Je kunt nooit te veel praten of teveel knuffels geven.
Tip
- Moedig je kind aan om over zijn gevoelens te praten en leer hem de woorden die nodig zijn om over zijn gevoelens te praten.
- Toon begrip voor de gevoelens die je kind heeft: Ik begrijp dat je boos bent; ik begrijp dat je wilt dat we weer bij elkaar komen; ik begrijp dat je je alleen voelt; maar je moet weten dat jij totaal geen schuld hebt aan de scheiding; papa en mama zullen altijd van je houden; je kunt papa/mama elke dag bellen.
- Laat je kind meedenken over de oplossing van het probleem.
Naast deze tips hebben onze mediators nog veel meer advies voor het scheidingsproces. U kunt hier contact opnemen met onze mediators.
Wat vertel je je kleuter
Je kind zit vol vragen en heeft recht op uitleg. Hoe meer vragen kunnen worden beantwoord hoe prettiger het voor hem is. Je kunt op een begrijpelijke manier uitleggen dat papa en mama niet meer zoveel van elkaar houden dat zij samen willen wonen. Je moet vertellen dat dat iets is tussen papa en mama. Dat jullie allebei heel veel van hem houden en dat dat altijd zullen blijven doen. Vertel ook dat jullie kind van allebei zijn ouders mag houden en op geen enkele wijze schuld heeft aan de scheiding. Ten slotte kun je vertellen dat jullie ook later niet meer bij elkaar gaan wonen. Bedenk echter dat de fantasieën van je kleuter hem helpen om de scheiding langzaam en in zijn eigen tempo te laten bezinken en verwerken.
Laat je kind weten dat de scheiding niet zijn schuld is. Dat hij niets heeft gedaan of gezegd dat de scheiding heeft veroorzaakt. Dat ouders van hem houden en altijd voor hem zullen zorgen
Voor meer informatie over een kleuter bij een scheiding kunt u contact opnemen met Alex Kanters van ScheidingsCenter.
Dhr. Alex Kanters, MfN Register-familie-Mediator
ScheidingsCenter, Alkmaar
Meer informatie over de volgende onderwerpen:
